Соолуган гул

    Хандын ажарлуу кызы бар имиш.Кыз бойго жетиптип.Ага куда тушуп келгендердин саны аябай коп,болгондо да баары хандардын,байлардын уулдары экен,бирок хандын кыз эч бирин жактырбайт.Баарына мурдун чуйруйтот имиш.

 Хандын кызына кедей болсо да,жарашыктуу жигит да куда тушуп барыптыр.Ал да куру кайтыптыр.Башка олкого барып,иштеп аябай байып бир канча жылдан кайра кайтат.Хандын кызын коргусу келип,сураштырып уйун табат.Барса уйдон ыраны суук адам чыгыптыр.Ал кеткен сон,уйду тыкылдатса хандын кызы чыгат.Жигит кыздан,уйдон бираз мурун чыккан туру суук адамга тийгенин себебин сурайт.Кыз жигитти уйдун арка тарабындагы бакчага алып барат да,мындайт дейт:"Бул адамга эмнеге турмушка чыкканымдын себебин уйроносун.Мага бул гул бакчадан эн сонун гулду алып келишинди каалайм.Бир шарт менен,бакчаны аралап баражатып артка кайтпайсын".Жигит макул болот да,бакчаны аралап баштайт.Эн сонун гулду эми узойун десе,дагы алдырагында андан да сонун гул турган болот.Ага барып эми алайын десе,андан да кооз гул корот.Ошонтип отуруп,биринен бири сонун гулдор оскон бакчадан эн сонун тандай албай жатып,бакчанын аягына чыгып калганын байкабай калат.Артка кайтууга болбойт.Караса бакчанын акырында соолуган,кооздугу жок бир гул болот.Айласы жоктугунан ошону алууга мажбур болот.Кыз,жигитке:"Мына,ушундай.Менин бул адамды тандаганымдын себебин тушундунбу?" дептир...

Кандай сонун жаз куну

Бир мугалим, жаркыраган жаз келип,аба жылып,кочолордогу дарактар шаардын коркун ачкан кундордун биринде шаар аралап журуп тилемчилик кылып жаткан кор адамды корот.Алдында кутучасынын жанында "Тубаса кор" деген жазуу болот.Байкап турса эч ким кайыр таштабайт имиш.Мугалим ойлонуп,кайырчынын алдындагы жазууну алат да аркасына бир жазуу жазып,адамдарга корунгудой кылып ордуна коет.Кочодон отуп баратып,жазууну окугандардын баары кор адамга коптон кайыр бере баштайт.Ошончо кишини таасирлентип,кор адамдын кутусун тез арада толтурууга бир суйлом жетиптир.Мугалим мындай деп жазган эле:"Кандай сонун жаз куну...Бирок мен муну коро албайм".

200 сом

Абдан чарчап,иштен кеч чыккан ата уйуно келсе 8 жашындагы баласы тосуп алат.Баласы атасына:"Ата,бир саатта канча акча иштейсин?" деп сураса,ата:"Бул сенин ишин эмес" деп жооп берет.Баласы дагы бир жолу сураганда,атасы:"Ушунчалык эле билгин келсе саатына 200 сом табам" дейт.Анда баласы:"Анда мага 100 сом карызга берип тура аласызбы" дейт.Иштен чарчаган ата "Сенин болбогон оюнчуктарына же ошого окшогон нерселерине бере тургудай акчам жок.Коп жиниме тийбей болмоно кир" дейт.Бала унчукпастан болмосуно жонойт.Ата баласынын мындай суроолоруна жини келет. Бир сааттан кийин ата бираз озун баскан сон баласынан акчаны эмне кылаарын сурабагандыгын,балким чындап эле керек эле деп ойлонот.Баласынын болмосуно кирип:"Балам,мына 100 сом.Бираз мурун сага орой мамиле кылганым учун кечирим сурайм.Иштен аябай чарчап келдим эле" дейт.Баласы суйунуп:"Ата,чон ырахмат" деп кыйкырат да,жастыгынын алдынан бырышкан майда акчаларды алып чыгып санай баштайт.Атасы дагы жини келип:"Акчан бар экен го.Дагы эмнеге сурап жатасын" десе,баласы:"Жетпей жатат эле.Мына 200 сом,эртен 1 саатыны мени менен откорчу" дептир...

Мас аял

Португалиялык 27 жашындагы аял айдоочу,мас абалында унаа колдонгондугу учун жазаланыш керек эле.Аял айдоочу,жаза алуудан качып кутулуу учун оз ишин мыкты билген адвокат жалдайт.Адвокат,болгон кучу менен аялды жазадан куткарып калат.Аял,башына тушкон мушкулдон сабак алыштын ордуна кутулганын майрамдап,барга барып мас болгуча ичет.Бардан чыгып,дагы бир ирет мас абалында унаа колдонуп баратып,бир мекендешин сузуп кетет.Дарыгерлер канчалык аракет кылбасын,оор абалдагы адамды сактап калууга болбой калат.Аял айдоочу темир тор артында адам олтургону учун жасасын чегип жатып,озу олтуруп алган адамдын,,убагында жалдаган адвокаты экенин уйронот.

Журоктогу тактар

Бир куну ата кыялы чатак уулун чакырып алып мындай деди:"Балам,бул чон такта менен мыктарды кордунбу?Досторун менен урушкан сайын тактага бирден мык как".Уулу бир жумада эле 52 мык кагат.Барган сайын озун башкарышты уйронуп,аз кага баштайт.Бир куну уулу атасына келип ал куну эч ким менен урушпаганын айтат.Атасы баласына толо мык кагылган тактаны корсотуп:"Мындан ары урушпаган ар бир кунун учун бирден мык сууру" дейт.

 Кундор отуп,тактада бир да мык калбайт.Атасы баласына:"Азаматсын!Сен озунду башкара билишти уйрондун.Бирок карачы тешиктер аябай коп.Эми баары мурункудай болбойт.Досторун менен урушуп,аларга жаман соз айткан сайын журокторундо тешик пайда болот.Алардан мин жолу кечирим сурашын мумкун,бирок тешик ошол бойдон калат.Ал бутолбойт.Дос асыл таш.Ал кымбат болот.Аны капа кылбаш керек.Ал сени кулдурот,дем берет,кыйын убакта жардам берет,сени угат жана журогун сага ачат" дептир.

Майып бала

Согуш буткон учур.Аскер уйуно кайтуудан мурун уй-булоосуно чалып:"Апа,ата, мен уйго кайтайын деп жатам,согуш бутту.Бирок бир суранычым бар.Досуму да ала келсем болобу?".Ата-энеси:"Макул,эмнеге болбосун.Ал менен таанышууну каалайбыз" деп жооп беришти.Баласы:"Жакшы.Айта элек дагы бир нерсе бар.Досум согушта оор жараланып,колу-бутунан ажырап калды.Бара турган эч бир жайы жок.Биз менен жашашын каалайм" дегенине ата-энеси мындай деп жооп берет:"Балам,окунучтуу экен.Мумкун,ага кала тургудай башка жай табаттырбыз.Ал бизге жук болгондон башка эч нерсеге жарабайт.Биздин озубуздун жашообуз бар жана буга тоскоол болушуна уруксат бере албайбыз.Сен аны унут да,уйго кайтып кел.Ал оз жанын эптеп алат."Бала канчалык аракет кылса да кондуро албады.Коштошпой туруп телефонду очуруп салды.

 Ата-энеси баласынан узакка кабар ала албады.Бир куну аларга баласынын олуму туралуу кабар келди.Кайгырган ата-эне кабар келген дарекке учак менен жетип келишти.Оба,баласы чындап каза болуптур,оз жанын озу кыйыптыр.Бирок ата-энесинин билбеген бир нерсе бар эле:баласынын колу-буту жок болчу.

Ата,сен карыгнда...

Уйлонгондон бери жубайы менен коп уруша баштады.Буга себеп куйоосунун карыган атасы эле.Жубайы бир уйдо чогуу жашагысы келбеген кайнатасын ашыкча жана пайдасыз адам катары эсептейт эле.Барган сайын уйдо ызы-чуу коп боло баштады.Чыккан жанжалдардын биринде аялы куйоосуно шарт койду:"Же мен кетем,же атан бул уйдо мындан ары жашабайт".

  Жубайы учун коп кыйынчылыкты басып откондуктон андан ажырагысы келбеди.Анан да балдары бар эле.Аялын чындап эле суйоор эле.Кыйла ойлонду да бир чечимге келди.Атасын,бир нече жыл мурун,тоого анчылыкка чыкканда убактылуу жашап турууга ынгайлуу жасаткан  уйчосуно жайгаштырып,аптада бир кабар алып турмай болду.Мындай кадам менен жубайы менен да тынч жашамак.Атасына керек буюмдардын баарын алган сон баса албаган атасын машинага озу которуп барып отургузду.Баласы Амантур:"Ата мен да сени менен барам" деп туруп алгандыктан макул болду.Тоого карай жол алышты.

   Кыштын ортолоп калган чени эле.Бороон жана суук.Бала каяка бара жатышканын биле албай,тан калып жатты,жоопсуз суроолор узатып жатты:"Ата каяка кетип жатабыз".Ал эми карыган адам болсо эмне болуп жатканын тушунуп,  байкатпастан ыйлап жатты.Жол тайгак болгондуктан бир топ убакыттан кийин келчу жерге келишти.Коптон бери бул жерге келе элек эле.Айнектери сынып,тамбашы тешилип,уй эскире тушуптур.Атасынын кала турган болмосун тазалады да,буюмдардын баарын жайгаштырды.Акырында атасын которуп келип керебетке жаткызды.Оздорун уйдун эмес чатырдын ичинде тургандай сезишти.Суук катуу болгондуктан эми эле ушуп башташты.Алып келген жууркандары жука болгондуктан эртеси куну калынын ала келем деп ойлонуп жатты.Уулунун башы жерге киргидей болуп,абдан кайгыланып жатса,карыган адамдын журогуно бычак сайылгандай болду.Кыйналып чонойткон баласы жалгыз таштап кетип жатат эле.Ичи от болуп куйуп жатса да билгизбегенге аракет кылды.Кетуу убактысы эле.Энкейип атасынын колу,бутунан ооп,мени кечир дегенсип,атасын катуу кучактап,жыттап-жыттап алды.Ата-бала оздорун кармай албай,ыйлап киришти.Кичинекей Амантур эч нерсе тушуно албады.Менин мындан башка жолум жок дегенсип атасына карады да баласын жетелеп чыгып кетти.

  Машинага отуруп,жолго чыгышты.Амантур чон атамды суук уйго эмнеге таштадын деп ыйлап кирди.Айтууг эч жооп таба албады,апан ушуну каалап жатат деп да айта албады.Бир маалда баласы:"Ата сен карыгнда мен да сени ушул уйго алып келемби?" дегенде,журогу солк дей тушту.Бул суроону укканда машинаны артка кантип бурганын да билбей калды.Эски уйго жетер жетпес,уйго чуркап кирип,атасын кучактап,жаш баладай ыйлап кирди:"Мени кечир...Ата...Сага мындай мамиле кылганым учун кечир мени".Каарыган ата да кыйла ыйлады да,баласына мындай деди:"Кайтып келээринди билет элем...Себеби мен да атамды убагында таштадым беле,сен мени таштагыдай"...

Чон таштар

Мамлекеттин тандалган окуучуларынын мугалими кезектеги сабагында мындай деди:"Бугунку сабагыбыбыз убакытты туура пайдалануу жонундо болмокчу жана маанилуу".Мугалим партанын алдынан чон банка алып чыкты да,аны муштумдай тоголок таштар менен толтура баштады.Мугалиминин мындай кадамын окуучулар тан калуу менен карап турду.Мугалим,банка толгон сон:"Бул банка толдубу?"деди.Окуучулар:"Ооба,толду" деп жооп беришти.Мугалим:"Кантип эле"деди да,банканы чайкаганча партанын алдындагы сумкасынан алып чыккан шагылдар менен толтурду.Окуучуларга карай:"Эмичи?" деди.Бир окуучу:"Толгон жок" деп жооп берди."Туура айтасын"деди да,сумкасынан кум алып чыкты да,бош жер калырбай кум менен толтуруп чыкты.Мугалимдин "Айткылачы,бул банка толдубу" деген суроосуна баары "Жок"деп беришти."Ооба,дагы толгон жок" деди да,банкага суу куя баштады. Ташканга чейин куйду да окуучуларына мындай деп кайрылды:"Бул сабактын максаты эмне?".Класстын алдынкы окуучуларынын бири,шашылып:"Озубузго бош убакытыбыз эч эле жоктой туюлса да созсуз бар болот" деп жооп берди."Жок" -деди-"Менин силерге айтайын дегеним эгер чон таштарды биринчи жайгаштырбасанар кичинекейлерди жайгаштырган сон алар учун оорун калбай калат".Окуучулар бири-бирине карап тан калып жатканда мугалим созун мындай деп улантты:"Жашообуздагы чон таштар эмнелер?Балдарыбыз,жубайыбыз,суйуктуулорубуз,досторубуз,билимибиз,кыялдарыбыз,ден-соолугубуз,бир чыгарма жаратуу,башкаларына пайдалуу болуу,аларга бир нерсе уйротуу!Чон таштарынар мумкун булардан бириси, мумкун бир канчасы,а балким баары.Бул кеч жатуудан мурун жакшылап ойлонгула жана чон таштарынды жакшылап чечкиле.Ушуну унутпабыла,чон таштарынарды биринчи жайгаштырбасанар ал учун оорун калбайт ,анан да же озунорго,же коомго пайда алып келе албайсынар".

Жолдогу таш

Илгери бир адилеттуу хан хансарайга алып барчу жолдун  ортосуна чон таш койдуруп,жолдон откондордун бул корунушко кандай мамиле кыларын билгиси келип,терезесинен байкап турду. Туш убактысына чейин бул жолдон элдин эн байлары,чон соодагерлер жана хансарайдын кызматкерлери ташты айланып отуп жатышты.Кээси:"Элден канча салык алса да жолдорду тазалатып коюуга жарабайт" деп ханды тилдеп жатышты. Акырында бир жигит чыга келди.Ханга белек катары эмгек тери менен остургон момо- жемиштеринен ала келе жатыптыр.Жолдогу ташты корду да устундогу жугун тушуруп,ташты жылдырууга аракет кылды.Канчалык кыйналса да ташты жол четине чыгарды.Эми жугун алайын деп жатып,таштын мурдагы ордунда жаткан торчону корот.Ачып караса ичи толо алтын жана бир жазуу болот.Ханга таандык ал жазуу мындайча эле:"Бул алтын,ташты жол четине чыгарганга таандык".